เจ้าหน้าที่คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (Data Protection Officer - DPO) คือตำแหน่งสำคัญที่องค์กรต้องมีในยุค PDPA ในยุค PDPA องค์กรส่วนใหญ่ล้วนต้องใช้และประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคลเพื่อประโยชน์ทางธุรกิจ
แต่การจัดการข้อมูลเหล่านี้อย่างผิดวิธีอาจนำไปสู่การละเมิดสิทธิส่วนบุคคลและผิดกฎหมาย PDPA ได้ การแต่งตั้งเจ้าหน้าที่คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (DPO) จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้องค์กรบริหารจัดการข้อมูลได้อย่างราบรื่นและถูกต้องตามกฎหมาย
DPO คือผู้ที่มีหน้าที่สำคัญในการดูแลตรวจสอบกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลส่วนบุคคลในองค์กร ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ของ PDPA โดยเจ้าหน้าที่ DPO จะทำหน้าที่ให้คำปรึกษา กำกับดูแล ประสานงานทั้งภายในและภายนอกองค์กร เพื่อให้การจัดการข้อมูลส่วนบุคคลเป็นไปอย่างถูกต้อง ตามกฎหมาย PDPA องค์กรที่มีหน้าที่ต้องแต่งตั้ง DPO ได้แก่
1) หน่วยงานรัฐ รวมถึงรัฐวิสาหกิจและหน่วยงานส่วนท้องถิ่น
2) องค์กรที่มีธุรกิจหลักเกี่ยวกับการประมวลผลข้อมูลอ่อนไหว เช่น โรงพยาบาล บริษัทประกัน เป็นต้น
3) องค์กรอื่นที่มีการประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคลจำนวนมาก
องค์กรที่ไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดนี้อาจมีโทษปรับสูงถึง 1 ล้านบาท ดังนั้น การแต่งตั้ง DPO จึงมีความสำคัญ ทั้งเพื่อให้องค์กรปฏิบัติตามกฎหมาย และเพื่อให้การจัดการข้อมูลส่วนบุคคลเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย น่าเชื่อถือ
DPO อาจเป็นคนภายในหรือภายนอกองค์กรก็ได้ ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติและความเชี่ยวชาญในเรื่อง PDPA โดยไม่ได้จำกัดจำนวน DPO ขั้นต่ำ แม้ว่าบางองค์กรอาจตั้ง DPO เป็นทีมก็ตาม
แต่ที่สำคัญต้องมีการแจ้งชื่อ DPO อย่างน้อย 1 คนอย่างเป็นทางการ
บทบาทสำคัญของ DPO ได้แก่การให้คำปรึกษาแนะนำองค์กรและพนักงานทุกคนในเรื่องการปฏิบัติตาม PDPA การตรวจสอบกำกับดูแลกระบวนการภายในองค์กรที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลส่วนบุคคล และการประสานงานทั้งกับเจ้าของข้อมูลและหน่วยงานกำกับดูแลภายนอกเช่นคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
กฎหมายให้การคุ้มครอง DPO เป็นพิเศษ โดย DPO จะไม่มีความรับผิด ตราบใดที่ได้ให้คำแนะนำที่ถูกต้องแก่องค์กรแล้ว ความรับผิดจะตกแก่องค์กรเองหากไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำของ DPO
นอกจากนี้ DPO ยังได้รับการคุ้มครองไม่ให้ถูกเลิกจ้างอย่างไม่เป็นธรรมจากการทำหน้าที่นี้อีกด้วย
สรุปแล้ว เจ้าหน้าที่คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (DPO) เป็นตำแหน่งสำคัญสำหรับองค์กรในยุค PDPA ที่ทุกองค์กรควรพิจารณาแต่งตั้งเพื่อช่วยบริหารจัดการข้อมูลส่วนบุคคลให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและสอดคล้องกับข้อกำหนดของกฎหมาย ลดความเสี่ยงที่จะเกิดปัญหาและช่วยสร้างความน่าเชื่อถือให้แก่องค์กรในระยะยาว